SÁCH "KON TUM -100 LỊCH SỬ VÀ PHÁT TRIỂN" : SAI SÓT THÔNG TIN VỀ SỰ QUA ĐỜI CỦA LINH MỤC VIALLETON (TRUYỀN), BỀ TRÊN MIỀN TRUYỀN GIÁO KONTUM

SÁCH "KON TUM -100 LỊCH SỬ VÀ PHÁT TRIỂN" : SAI SÓT THÔNG TIN VỀ SỰ QUA ĐỜI CỦA 

LINH MỤC VIALLETON (TRUYỀN), 

BỀ TRÊN MIỀN TRUYỀN GIÁO KONTUM

Dịp kỷ niệm 100 năm ngày thành lập tỉnh Kon Tum (09/02/2013),  Ban Thường vụ Tỉnh ủy Kon Tum đã tổ chức biên soạn và xuất bản cuốn sách “Kon Tum - 100 năm Lịch sử và Phát triển” (Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội 2013). Đây là công trình bổ ích và cần thiết, đem đến cho bạn đọc thêm thông tin về quá trình xây dựng, phát triển và bảo vệ quê hương Kon Tum - đất và người, hơn 100 năm qua.

Sách Kon Tum-100 năm lịck sử và phát triển

Ảnh: www.kontum.gov.vn

Chúng tôi không may mắn có được cuốn sách này vào dịp kỷ niệm trọng đại trên, nhưng chỉ được đọc thoáng qua trên Trang thông tin điện tử Ban Tuyên Giáo Kon Tum, bản PDF:

(x. http://tuyengiaokontum.org.vn/IndexKT100.aspx)

Sách gồm 4 phần và 9 chương, phản ảnh quá trình lịch sử Kon Tum từ mốc chọn năm 1471, đến hoạt động của các triều đại Nam Triều tiếp theo, từ những năm Minh Mạng thứ  X (1829); đến năm đầu Thiệu Trị (1841). Đồng thời, đặc biệt nhấn mạnh mốc lịch sử chính thức thành lập đơn vị hành chính cấp tỉnh, mang tên “Tỉnh Kon Tum” theo Nghị Định ngày 09/02/1913 của Toàn quyền Đông Dương.

Với nhiệt tình của một độc giả, tôi xin góp ý kiến về một vấn đề khá tế nhị, tại Chương III, Phần I, trang 146 (bản PDF), viết:

“Tháng 11-1909, nghĩa quân Sédang đánh chiếm hai đồn Đăk Sút và Đăk Tô, linh mục Jules Viallenton (*) bị giết”.

[(*)Viết đúng là Jules Vialleton-Chú thích của MS].

Và tại mục chú thích dẫn nguồn tài liệu cho nhận định trên, ghi: “Jules Viallenton chết ngày 11-11-1909 (Theo tài liệu Trưởng giáo phận Kon Tum, linh mục Guerlach - miền truyền giáo Kon Tum, mã 1912/285-307). Trang 143 cho biết: “Trưởng giáo phận Kon Tum, linh mục Guerlach - miền truyền giáo Kon Tum, mã 1912/285-307 (Tài liệu dịch từ bản tiếng Pháp, lưu trữ tại Ban tuyên giáo tỉnh ủy).

Không rõ tài liệu lưu trữ tại Ban Ban tuyên giáo tỉnh ủy thế nào, nhưng chúng tôi được biết, theo tài liệu về tiểu sử của linh mục Vialleton (tên Việt là cố Truyền) lưu trữ trong Văn Khố của Hội Thừa Sai Hải Ngoại Paris (MEP) (chúng tôi sẽ đăng đầy đủ bản dịch dưới đây), thì sau thời gian dài vắt kiệt sức lực phục vụ Miền Truyền Giáo, từ tháng 06-1909 linh mục Vialleton (Truyền) đã 62 tuổi, già yếu, bị thấp khớp ở chân, không đi xa được, cùng lúc bị sốt rét nặng và tiêu chảy kéo dài, và ngài đã trút hơi ngày 11-11-1909 tại địa sở Kontum (Khuôn viên Trường Kuênot và Nhà thờ Gỗ). Như vậy làm sao vào thời điểm đó cha Vialleton có mặt ở Đăk Sút, Đăk Tô để bị giết?!

Thật ra, trước đây đã có một số bài viết, sách in đề cập nội dung tương tự, như Tây Nguyên sử lược, Phan Văn Bé, NXB Giáo Dục, Hà Nội 1993; Cộng đồng người Thượng trên Cao Nguyên miền Trung, Nguyễn Văn Huy, vnthuquan.net.v.v. nhưng tất cả những tài liệu này đều không có giá trị, vì đã không trích dẫn nguồn tư liệu cho luận điểm được đưa ra.

Trở lại với sách “Kon Tum - 100 năm Lịch sử và Phát triển”, với trích dẫn nguồn tài liệu “Trưởng giáo phận Kon Tum, linh mục Guerlach - miền truyền giáo Kon Tum, mã 1912/285-307”, chúng tôi hết sức ngạc nhiên và thắc mắc vì chúng tôi cũng có trong tay tài liệu trên, lưu giữ tại Tòa Giám Mục Kon Tum, bản tiếng Pháp và cả bản dịch tiếng Việt. Nguyên văn: “M. Guerlach, Supérieur de la mission de Kontum”/ “Cha Guerlach, Bề trên Miền truyền giáo Kontum”, với mã 1912/285-307, mà bản dịch của Ban tuyên giáo tỉnh ủy dịch là: “Trưởng giáo phận Kon Tum…”. Xem kỹ tài liệu này của chúng tôi, tuyệt nhiên không hề thấy một dòng nào đề cập đến linh mục Vialleton bị giết tại Dăk Sút, Đăk Tô như trong sách “Kon Tum-100 năm…”!?

Như vậy có thể khẳng định, sách “Kon Tum-100 năm…” đã mắc sai sót hoặc đã nhầm lẫn trong việc trích dẫn, và như vậy không có chuyện linh mục Vialleton bị người Sédang giết chết vào ngày 11-11-1909 tại Đăk Sút và Đăk Tô(?!). Không rõ đó là do ban biên soạn thiếu sử liệu hay có một hậu ý gì đó cho cá nhân cha Vialleton hay cho Giáo hội Công giáo, hoặc đối với Giáo phận Kon Tum.

Điều đáng nói là từ cuốn sách “Kon Tum-100 năm…” này (cũng như một số cuốn sách và bài viết có đề cập sự kiện đã nêu trên), đã gây ra ngộ nhận đáng tiếc. Một số sách và bài viết đã trích dẫn theo, góp phần truyền lan sai sót, đến ngay cả thế hệ trẻ, giới học sinh, sinh viên. Năm 2013, Sở Giáo dục - Đào tạo tỉnh Kon Tum cho ấn hành “Bộ tài liệu giảng dạy địa phương” cho các cấp học phổ thông. Ở cấp Trung học cơ sở, bộ sách gồm 1 cuốn dành cho giáo viên và 4 cuốn dành cho học sinh 4 lớp: 6, 7, 8 và 9 với các môn học Ngữ văn, Địa lý, Lịch sử, Âm nhạc, Mỹ thuật, Giáo dục công dân. Sách Lịch Sử lớp 8, trang 22, lại viết: “Tháng 11-1909, nghĩa quân Xơ-đăng đánh chiếm hai đồn Đăk Sút và Đăk Tô, linh mục Jules Vialleton bị giết”.

Thiết nghĩ, vì tôn trọng sự thật lịch sử và tôn trọng bạn đọc cũng như các em học sinh, các vị hữu trách nên đính chính sai sót trong 2 cuốn sách quan trọng nêu trên, về cái chết của linh mục Vialleton (Truyền), Bề trên Miền truyền giáo Kontum. Có như vậy, lịch sử được tôn trọng và cuốn sách “Kon Tum-100 năm…” mới mang lại giá trị “nhằm nâng cao hơn nữa niềm tự hào về bề dày truyền thống vẻ vang của tỉnh trong công cuộc xây dựng, phát triển và bảo vệ quê hương, đất nước; cũng nhằm phục vụ bạn đọc có thêm thông tin về Kon Tum đúng như nó đã và đang tồn tại” (kontum.gov.vn).

Để rộng đường dư luận, chúng tôi xin dẫn 3 nguồn tài liệu liên quan, lưu trữ tại TGM Kontum:

1.Tiểu sử cha Vialleton, vị tông đồ thừa sai của Việt Nam.

Văn khố MEP:

http://archivesmep.mepasie.net/recherche/fiche).

Lược dịch: Lm Gioakim Nguyễn Hoàng Sơn.
Xem hoặc download tại đây:
Tiểu sử cha Vialleton, vị tông đồ thừa sai của Việt Nam

2. “M. Guerlach, Supérieur de la mission de Kontum”.

Văn khố MEP, mã 1912/285-307.
Xem hoặc download tại đây:
“M. Guerlach, Supérieur de la mission de Kontum”

3. “Guerlach, Bề trên Miền truyền giáo Kontum”.

Tham khảo Văn khố MEP, mã 1912/285-307.

Biên soạn: Vincentê Phaolô Nguyễn Đình Trọng.
Xem hoặc download tại đây:
“Guerlach, Bề trên Miền truyền giáo Kontum”

MINH SƠN 25/04/2014

-------------------------------------