“DÃ NGOẠI THAM QUAN” KON KƠXÂM, XÃ HÀ TÂY, HUYỆN CHỨ PĂH, TỈNH GIAILAI

 Lời cầu nguyện

“Lạy Chúa, xin giúp con ghi lại những cảm nghiệm được Chúa hướng dẫn qua chỉ dạo của Vị Giám mục Giáo phận Aloisio cho chúng con. Amen:

Kính thưa bà con trong Giáo phận,
Chúng tôi gồm:
1/ Lm Gioakim Nguyễn Hoàng Sơn;
2/ Lm. Antôn Nguyễn Văn Binh, chánh xứ Plei Tơwer;
3/ Và thầy sáu Médard Maria Nguyễn Tấn Phát
đã lên đường vào sáng 3/12/2018, lúc 7 giờ 30 đúng ngày lễ kính thánh Phanxicô Xavie, Bổn mạng các xứ truyền giáo, và giáp 3 năm ngày thụ phong Giám mục của Đức Cha Aloisiô, cũng là Bổn Mạng Chủng viện Thừa sai Kontum.
Chúng con đã lên đường và hướng về Plei Tơwer giáo xứ Cha Antôn Binh và vạch ra lộ trình “DÃ NGOẠI THAM QUAN” KON KƠXÂM.

Thưa bà con.

Vì tinh thần “DÃ NGOẠI THAM QUAN” nên chúng tôi trình bày theo sự việc mắt thấy tai nghe trên đường đi, và một vài cảm nghĩ thô thiển chen lẫn đó đây. Tuy nhiên, chúng tôi cũng cố gắng theo một vài đường hướng cần thiết để công việc trình bày sự kiện được rõ ràng hơn. Chúng tôi xin ghi chú lại những hình ảnh và những bài nghiên cứu liên quan đến lịch sử truyền giáo Kontum hoặc vùng Kon Kơxâm nơi có ghi XIN BẤM VÀO.

I- Trước khi lên đường
1/ Chúng tôi đã trình cho Đức Cha một vài nét cơ bản để ngài hướng dẫn chúng tôi cách cụ thể và biết chúng tôi đang muốn làm gì. Nội dung như sau:

“Kính thưa Đức Cha.
Hiểu biết để yêu mến địa phận là cần thiết, và cấp bách, nhất là KON KƠXÂM. Xin gởi đến Đức cha đường dẫn sau đây để Đức Cha ngẫm nghĩ và cầu nguyện cho giáo phận có nhiều người tiếp nối công cuộc loan báo Tin Mừng:

XIN BẤM VÀO

▼

LỊCH SỬ TRUYỀN GIÁO TẠI KON KƠXAM

  Con cũng muốn bổ túc cho bài nghiên cứu này bằng những điểm kể như dẫn nhập tài liệu nầy:

1/ Địa danh Kon Kơxâm : ý nghĩa của nó ;
2/ Điểm tới đầu tiên của các vị thừa sai;
3/ Sau một chòi lá để vừa trú chân, vừa làm nơi dâng lễ ngoài rìa bờ rừng, một nhà thờ thứ hai ở giữa làng Kon Kơxâm được dâng hiến cho Đức Bà Giải Cứu, và là Đấng Bảo Trợ cho cả vùng truyền giáo.
4/ Cha Gioan-Phê-rô Combes (Bê) Bề trên đầu tiên của vùng Truyền giáo, là Vị được Đức Cha Cuenot có ý định và đã gởi thư cho biết đự tính làm Đức Giám mục thay Đức Cha Cuênot sau này. Có lẽ đó là yếu tố làm cho Cha bị kiệt sức và qua đời sớm.
5/ Phần mộ của ngài tại Kon Kơxâm, cũng là nơi Đất Thánh của Giáo phận.

Đó là vài ý sẽ được nghiên cứu và viết cho phân dẫn nhập tài liệu này.
Hy vọng có những tài liệu cụ thể nếu có dịp đi gặp cha Binh”.

2/ Chúng tôi tìm hiểu địa giới Kon Kơxâm qua một số bản đồ:

+ Bản đồ vệ tinh về cả vùng:

Bản đồ hành chánh của Nha Địa Dư Quốc Gia Việt Nam phát hành 1963

Kon Kơxâm tọa lạc phía bắc Kon Băh, trên dòng sông Dak Blah
có chấm đỏ

3/ Địa Danh KON KƠXÂM.

Đối với người dân tộc, đặt tên người, nhất là buôn làng rất quan trọng. Chúng tôi đã nghiên cứu đề tài này với Tiêu Đề : “Kontum, một địa danh mang tính dân tộc và tôn giáo”, đã được nhiều tài liệu nghiên cứu cho phổ biến như trong nguyệt san nghiên cứu tôn giáo”.
Chúng tôi xin ghi lại đường dẫn trong trang mạng giáo phận Kontum sau đây và mong quí vị ghi nhận được tầm quan trọng việc đặt tên nói chung, địa danh của buôn làng người dân tộc như thế nào.:

XIN BẤM VÀO

▼

ĐIA DANH KONTUM

Vì vậy, chúng tôi mạo muội trình bày ý nghĩa địa danh KON KƠXÂM như sau. Chúng tôi tim trong các sách nghiên cứu các địa danh buôn làng dân tộc, nhưng không thấy tác giả nào nghiên cứu trình bày địa danh KON KƠXÂM. Địa danh nầy đối với chúng tôi hiện nay có một tầm quan trọng, nên chúng tôi sưu tầm trong sách báo và đi thục địa. Chúng tôi tìm thấy ý nghĩa địa danh KON KƠXÂM trong Tự điển của cha P.X Dourisboure “Dictionnaire Bahnar- Français”, in tại nhà in Họi Thừa sai Hải Ngoại, HongKong, năm 1889, trang 182, giải nghĩa từ Kơxâm như sau: “ Herbe parfumée qui sert de condiment” – tạm dịch: loại rau cỏ có tỏa mùi thơm dùng làm thức ăn”,
+ Đi thục địa lần này đến Kon Kơxâm để tìm hiểu địa danh KON KƠXÂM chúng tôi đang quan tâm, một vài người già người dân tộc còn sống tại đây trả lời là họ không biết loại cây nầy. Linh mục Antôn Binh cho biết khi ngài còn làm cha sở Kon Băh đã có dịp ăn loại cây nầy, cây không cao, lá có mùi thơm, vỏ cây có vị chan chat, nhưng dùng tốt, và người kinh lúc đó cho biết họ gọi là ‘CÂY XẰM”. Cây loại này không còn tìm thấy trong vùng nầy, nhưng dù sao chúng tôi cũng học biết phần nào địa danh “Kon Kơxâm”, lấy tên thảo mộc đặt cho làng như thông lệ của người dân tộc thường quen dùng. Mong quí vị có kiến thức về “địa danh” cho biết ý kiến. Xin chân thành cảm ơn.

+ Nhân dịp đi “Dã Ngoại Tham Quan”, người viết bài này có vài đoạn thơ vụng về trong CỤM THƠ HƯỚNG VỀ KON KƠXÂM như sau:

CỤM THƠ HƯỚNG VỀ KON KƠXÂM

“KƠXÂM” TỎA HƯƠNG

“KƠXÂM” lá tỏa hương thơm,
Vỏ cây chan chát ngon cơm dân lành.
Dòng sông nước chảy trong xanh,
Giữa hai vách đá xây thành vút cao,
Vượt ghềnh nước chảy đổ vào,
Miền tây “Đất Hứa” giảng rao Tin Mừng,
Dựng cây Thập Giá, tuyên xưng :
Ba Ngôi Một Chúa vang lừng Tây Nguyên.

“KƠXÂM” ƯỚC MƠ

“KƠXÂM” hương tỏa lời nguyền;
Bề Trên tiên khởi triền miên mong chờ:
Mươi người dân tộc tôn thờ
Ba Ngôi Thiên Chúa, là mơ của ngài.
Tháng ngày Lời Chúa miệt mài,
Thỏa lòng nguyện ước được vài chiên non.
Ngài rằng: xin cất đời con,
“KƠXÂM” “Phần Mộ” vẹn tròn lời nguyền.

KƠXÂM PHẦN MỘ

KƠXÂM Phần mộ còn không,
Như hương mất hút, nước sông tràn về?.
Mong sao “Phần Mộ” Cha Bê,
Được yêu quí kính đôi bề xứng danh.
Chìm sâu dưới nước sao đành!
Xây “phần mộ”, giữa trời xanh, diệu hòa.
Chung quanh ngôi mộ đầy hoa,
Vang lên khúc khải hoàn ca tâm tình.

KƠXÂM TRUNG TRINH

KƠXÂM luôn mãi trung trinh,
Khắc ghi ấn tích “chữ tình hiến dâng”.
“Xin vâng” hai chữ “xin vâng”,
Vì tình vì nghĩa dấn thân lên đàng,
Cha Bê vượt núi vạn ngàn
Mong cho Lời Chúa reo vang khắp vùng.
Lòng trung dấu ấn lòng trung.
Ngân vang khúc nhạc thiên cung ngút trời.

KƠXÂM VÃN CẢNH

Vãn cảnh Kơxâm một buổi chiều
Tiếc thương vách núi dáng cô liêu;
Chơi vơi dãy đá hoe màu đỏ
Vọng nhớ “mộ phần” cảnh vắng hiu.
Ghi cốt công Cha trăm tình nhớ
Tạc sâu đức hạnh thập giáo điều.
Gẫm suy thánh giá Bề Trên vác.
Con cháu đền ơn chưa đủ nhiều?

5/12/2018
Lm Hồng Sơn Ngọc

4/ Chúng tôi xin gởi một số hình ảnh đi từ ngã thành phố Kontun đến Kon Kơxâm đang thi công thủy điện KONIA. Những hình ảnh này được ghi vào ngày 29/11/2018 :

Linh mục Nguyễn Vân Đông, Tổng Đại Diện xem sơ đồ thủy điện KONIA
vào ngày 29/11/2018

Quan cảnh thủy điện KONIA Đang thi công

Vượt sông Đak Blah 

Phần Mồ cha của Bề Trên Gioan Phê-rô Combes (Bê) tại Kon Kơxâm

 

 PHẦN HAI

Trong phần II nầy, chúng tôi trình bày lộ trình chúng tôi đi vào ngày 3/12/2018 vừa qua với hình ảnh, cảm tưởng, từ phía Kon Păh đến làng Kon Kơxâm đang thi công thủy điên KONIA. Chúng tôi cũng sẽ giới thiệu đường dẫn để quí vị nào cần tìm hiểu hơn có thể sử dụng những nội dung cần thiết.
1- Thủy điện KONIA.
• Cây KONIA đặc biệt vùng Kontum nói riêng. Chúng tôi xin giới thiệu ý nghĩa của loại cây hoa tiêu biểu nầy qua đường dẫn:

XIN BẤM VÀO

▼

Cây KONIA

 • Các dự án chuẩn bị đầu tư vào các thủy điện vùng Gialai Kontum. Thủy điện KONIA của các công ty đầu tư theo dường dẫn sau đây, mục 13:

 XIN BẤM VÀO

▼

Thủy điện KONIA

Cha Tổng Đại Diện Nguyễn Vân Đông đã làm việc ban quản trị thi công thủy diện Konia và đã bàn thảo việc di dời phần mộ của cha Bề trên Combes.

Ngày 3/12/2018, chúng tôi đến thăm vùng đất chuẩn bị cho ” Phần Mộ” cha Bề Trên Bê, nhưng mới khởi đầu, chưa xong. Khi có dịp, chúng tôi sẽ đến vùng đất dành cho “Phần Mộ” của Ngài và sẽ thông báo rộng rãi cho quí vị được rõ và xin góp ý.

2/ Chúng tôi trao đổi những thao thức về thực trạng Kon Kơxâm tại nhà xứ Plei Tơwer của linh mục Antôn Nguyễn Văn Binh.

Cuộc trao đổi giữa ban Mục Vụ Truyền Thông Giáo Phận Kon Tum với linh mục Antôn Nguyễn Văn Bình, chánh xứ Plei Tơwer về Kon Koxâm, vào sáng ngày 03/12/2018 về TRUNG TÂM TRUYỀN GIÁO KON KƠXÂM, xã Hà Tây, huyện Chư Păh, tỉnh Gia Lai.

* Kon Koxâm là một địa danh quan trọng trong công cuộc truyền giáo tiên khởi vùng Tây Nguyên, vì nơi đây cha Bề Trên Gioan Phêrô Combes Bê cùng một số các vị Thừa sai tiên khởi đã đến cư trú và loan báo Tin Mừng cho vùng truyền giáo Tây Nguyên Kon Tum, từ năm 1850.

* Năm 1851, Cha Combes được bổ nhiệm làm Bề Trên Miền Truyền Giáo với chức vụ Giám Quản.

* Năm 1853, Ngài rửa tội cho ông Hmur, một chủ làng người thượng, đã từng bảo vệ các vị thừa sai.

* Ngài đã biên soạn một quyển sách giáo lý nhỏ bằng tiếng Bahnar và phiên dịch sang tiếng Bahnar các kinh đọc buổi sáng và buổi tối.

* Kon Koxâm vừa là nơi xây dựng nhà thờ, thành Giáo xứ đầu tiên được hiến dâng cho Đức Bà Giải Cứu. Cha Bê Trên đồng thời cũng dâng cả vùng Truyền Giáo cho Đức Bà Giải Cứu trong những năm đầu công cuộc Loan Báo Tin Mừng cho anh em sắc tộc thiểu số.

* Ngày 14 tháng 9 năm 1857 cha Bề Trên Gioan Phêrô Bê đã qua đời; vào lúc Ngài qua đời, và Ngài cũng đã chuẩn bị sẵn sàng cho 23 dự tòng.

* Ngài được chôn cất tại nơi đây.

* Sau khi cha Bề Trên Combes qua đời (1857), Cha Bề trên Phêrô Dourisboure (Ân) từ Trung tâm truyền giáo KonTrang về Kon KơXâm phụ trách Bề Trên cả Miên truyền giáo thay cha Bề Trên Bombes Bê.

* Hôm nay phần mộ của Ngài và những giáo dân tiên khởi của Giáo xứ vẫn còn nơi đây. Phần mộ này sắp ngập chìm xuống dòng sông Đăkblah do công trình thủy điện Konia. Được cha Tổng Đại Diện Phêrô Nguyễn Vân Đông Đại Diện Đức Giám Mục thương thảo và theo sự thỏa thuận với ban quản trị công trình thủy điện, sẽ di dời phần mộ của Ngài lên vùng đất cao hơn để thuận tiện cho tín hữu toàn Giáo Phận đến kính nhớ phần mộ của Ngài.

* Chúng tôi xác tín rằng đây cũng là ĐẤT THÁNH tiên khởi của Giáo Phận KonTum, nên cần trân trọng kính nhớ và hành hương cầu nguyện với Đức Bà Giải Cứu cho cả giáo phận như ý dâng cả giáo phận của cha Bề Trên Comes Bê.

ĐOẠN VIDEO CLIP

Chúng tôi tiếp tục lên đường. (còn tiếp)

GPKONTUM (15/12/2018) KONTUM

Nguồn: giaophankontum.com