Thi Phẩm “Giáo Nạn Trong Quốc Biến” Của Linh Mục Gioakim Đặng Đức Tuấn (?)

19-08-2024

 

THI PHẨM “GIÁO NẠN TRONG QUỐC BIẾN” CỦA LINH MỤC GIOAKIM ĐẶNG ĐỨC TUẤN (?)

 

1. Thi phẩm của một giáo dân sống sót sau những ngày khói lửa.

Trong tác phẩm “Đặng Đức Tuấn tinh hoa Công giáo ái quốc Việt Nam” có hai thi phẩm mang tên “Đại loạn năm Ất dậu 1885” và “Giáo nạn trong quốc biến” (Dậu- Tuất niên gian phong hỏa ký sự) được in chung và được các tác giả chú giải (xem: Lam Giang và Võ Ngọc Nhã, Đặng Đức Tuấn tinh hoa Công giáo ái quốc Việt Nam, tác giả tự xuất bản, 1970, tr.461- 570).

Thi phẩm “Đại loạn năm Ất dậu 1885” gồm có 8 bài: 1. Cảm nghĩ của một giáo dân trước thời cuộc; 2. Quyền thần loạn chính; 3. Việc biến loạn ở kinh thành; 4. Văn thân khởi binh; 5. Thân hào sát Tả; 6. Giáo dân cự chiến; 7. Quân Pháp đánh dẹp; 8. Thanh minh trước công luận.

Thi phẩm “Giáo nạn trong quốc biến” (Dậu-Tuất niên gian phong hỏa ký sự) gồm có 6 bài: 1. Loạn căn và việc thất thủ kinh thành; 2. Những vụ thảm sát và chiến trận ở Quảng Ngãi; 3. Chiến trận ở Bình Định; 4. Biến loạn ở Phú Yên; 5. Chiến trận ở Quảng Nam; 6. Khánh-Thuận và những ngày tàn của phong trào sát Tả bình Tây.

Về “Đại loạn năm Ất dậu 1885” các tác giả cho rằng: “Thi phẩm trường thiên này theo bút pháp Đặng Đức Tuấn, dùng thể đối liên vận, diễn tả, tường thuật cuộc biến loạn sát Tả bình Tây, những ngày lưu huyết nhất trong lịch sử Việt Nam”.

Còn “Giáo nạn trong quốc biến” thì được bình phẩm: “Thi phẩm trường thiên này, cũng như thi phẩm “Đại loạn năm Ất dậu 1885”, tường thuật việc “bình Tây sát Tả” do các thân hào chủ xướng, gây nên những cuộc tương tàn khủng khiếp, thảm thương”…“Lập trường sáng tác là lập trường một giáo dân sống sót sau những ngày khói lửa”.

Như vậy, hai thi phẩm này được in trong trong “Đặng Đức Tuấn tinh hoa Công giáo ái quốc Việt Nam” vì có liên quan đến biến cố Văn Thân 1885-1886, chứ không phải do Lm Đặng Đức Tuấn sáng tác. Điều này cũng dễ hiểu, vì theo cách loại suy, cha Đặng Đức Tuấn đã qua đời vào ngày 11 tháng 6 năm Giáp Tuất (1874), theo các tác giả (xem: Lam Giang và Võ Ngọc Nhã, sđd, Phần I: Gia thế họ Đặng Đức).

Trong sách “Đặng Đức Tuấn tinh hoa Công giáo ái quốc Việt Nam”, Tủ sách Nước Mặn ấn hành dịp Tọa đàm 23/9/2023, hai thi phẩm này được xếp vào phần Phụ lục A: Một số bản văn liên quan đến sự kiện Văn Thân, với ghi chú tác giả: Khuyết danh (xem: “Đặng Đức Tuấn tinh hoa Công giáo ái quốc Việt Nam, Tủ sách Nước Mặn 23/9/2023, tr. 444).

2. Một chú thích của linh mục Phaolô Lê Đình Ban trong báo “Lời Thăm”, Địa phận Qui Nhơn, 15-22 Avril 1943.

Trong một bài viết in trong báo “Lời Thăm”, Địa phận Qui Nhơn, số ngày 15-22 tháng 4/1943, Lm P. Ban (quê quán Suối Nổ, Bình Định, thuộc hàng giáo sĩ Địa phận Kontum) có tựa đề: “Tử đạo tại Truông Dốc (Nhà Đá)”, kể về “tấn kịch thảm thiết ở Truông Dốc hồi năm Ất Dậu” (1885), khi đề cập đến cuộc chạy nạn của giáo dân theo Cố Hamon (Lựu) ra đến Qui Nhơn, Lm Phaolô Lê Đình Ban (P. Ban) viết: “Tới Qui Nhơn thì mới mừng, song rất đỗi thảm thương: như trong vãn cha Khâm có câu rằng:

Giữa bãi cát che trại che chòi thảm thay,

nhờ của bố thí hằng ngày,

thảm sầu thân thể đổi thay ngậm ngùi”.

(Xem bài ‘Tử đạo tại Truông Dốc” tại địa chỉ: gpquinhon.org/)

Trong sách “Đặng Đức Tuấn tinh hoa Công giáo ái quốc Việt Nam, Tủ sách Nước Mặn 23/9/2023, tr. 466, các câu này được viết là:

Giữa cát che trại, che chòi khổ thay,

nhờ của bố thí hằng ngày,

thảm sầu thân thể đổi thay ngậm ngùi!

Vãn cha Khâm (tức thơ của cha Gioakim Đặng Đức Tuấn), và ba câu thơ trích từ bài “Giáo nạn trong quốc biến” (Dậu-Tuất niên gian phong hỏa ký sự), ở phần 3, Chiến trận ở Bình Định.

Ghi chú của cha P. Ban trên đây chắc chắn cần phải xác minh, đối chiếu thêm mới đi đến kết luận. Tuy nhiên nếu như cha P. Ban, người đã dịch “Tân cựu Sấm truyền lục bát kinh văn” của cha Đặng Đức Tuấn từ tiếng Nôm sang tiếng Việt vào năm 1933, in trong “Chức dịch thơ tín” địa phận Kontum, nếu như ngài đúng thì thi phẩm “Giáo nạn trong quốc biến” đúng là của cha Khâm – Lm Đặng Đức Tuấn.

Và như vậy, cha Đặng Đức Tuấn thực ra vẫn còn sống đến thời điểm ít là năm Ất Dậu 1885 (chứ không phải đã qua đời năm 1874!?).

 

Lê Minh Sơn

16/08/2024

Nguồn: vanthoconggiao.net

Ngày Hồng Phúc Của Giáo Họ Biệt Lập Kon Hnong

18-08-2024

Giáo Họ biệt lập Kon Hnong được chia tách từ giáo xứ Kon H’ring (trước nữa thuộc giáo xứ Tea Rơxá), giáo hạt Đăk Hà, do Cha Micae Nguyễn Tuấn Huy đặc trách, hiện nay gồm 7 thôn làng người sắc tộc Sêđăng vởi khoảng chừng 4.000 giáo dân. Vì Giáo họ mới chia tách nên chưa có nhà thờ, nhà xứ…

Vào lúc 6 giờ 30 Thứ bảy, ngày 17/08/2024, Đức Cha Aloisiô Nguyễn Hùng Vị, Giám mục Giáo phận Kon Tum đã đến thăm mục vụ và dâng thánh lễ tạ ơn tại Giáo họ, nhân dịp này Đức Cha ban Bí tích Thêm sức cho 80 em thiếu nhi.

Ngay từ 6 giờ sáng, Cộng đoàn gồm nhiều thành phần: nam nữ tu sĩ, người đỡ đầu, cha mẹ, người thân của các em và khoảng 1.500 giáo dân đã lần lượt qui tụ về khu đất tạm có dựng lễ đài để cùng nhau hiệp thông dâng thánh lễ, do Đức Cha Aloisiô chủ tế.

Đồng tế với Đức Cha có Cha đặc trách Micae Nguyễn Tuấn Huy và quý Cha trong Giáo hạt.

Sau các bài đọc Lời Chúa, Đức Cha đã chia sẻ với cộng đoàn về vai trò quan trọng của Chúa Thánh Thần trong đời sống Giáo Hội cũng như đời sống các kitô hữu, và những ơn ích thiêng liêng mà Bí tích Thêm sức mang lại cho mỗi người.

Tiếp đến, Cha đặc trách Giáo họ Micae Nguyễn Tuấn Huy giới thiệu cho Đức Giám Mục 80 em đã được chuẩn bị sẵn sàng để lãnh nhận Bí tích Thêm sức.

Trong nghi thức Thêm sức, các em tuyên xưng lại niềm tin của mình trong ngày lãnh nhận Bí tích Thánh Tẩy, Đức Giám Mục đặt tay nài xin Chúa Thánh Thần ngự đến trong tâm hồn các em và xức dầu trên trán từng em ghi dấu ấn ơn Chúa Thánh Thần.

Thánh lễ tiếp tục diễn ra trong bầu khí trang nghiêm, sốt sắng.

Trước khi kết thúc thánh lễ, một vị đại diện Giáo họ đã có đôi lời tỏ bày tâm tình cảm ơn Đức Cha Giáo phận, Cha đặc trách, quý Cha đồng tế. Đây là lần đầu tiên Giáo họ tổ chức một thánh lễ long trọng, có sự hiện diện của Đức Cha ban Bí tích Thêm sức và ban huấn từ cho cộng đoàn. Vị đại diện chân thành cảm ơn Cha đặc trách Micae, các Yã, các Thầy, các Giáo lý viên và các ban ngành, hội đoàn trong Giáo họ đã tận tình cộng tác, hướng dẫn, tập nghi thức…để hôm nay Thánh lễ diễn ra được trang nghiêm tốt đẹp.

405 Em Thiếu Nhi Giáo Xứ Kleng Nhận Lãnh Hồng Ân Chúa Thánh Thần

08-08-2024

Vào lúc 8g00 Thứ Sáu ngày 02/08/2024, Giáo xứ Kleng (Giáo hạt Đăk Hà, huyện Sa Thầy) có niềm vui lớn: Đức Cha Aloisiô Nguyễn Hùng Vị, Giám mục Giáo phận Kon Tum đến thăm mục vụ và dâng Thánh lễ ban Bí tích Thêm sức cho 405 em thiếu nhi qui tụ từ 15 thôn làng trực thuộc Giáo xứ.

Đây là đợt lãnh nhận Bí tích Thêm sức có số em khá đông.

Cha Vinh sơn Nguyễn Thành Trung, Dòng Phanxicô (OFM), chính xứ Kleng cho biết: để chuẩn bị cho ngày trọng đại này, các em và các giáo lý viên tất cả gần 500 người đã trải qua cả tuần lễ ăn ở tại chỗ tại nhà thờ Kleng để tĩnh tâm, học hỏi, ôn tập Giáo lý, Kinh Thánh và sinh hoạt, tập nghi thức.v.v.

Đồng tế với Đức Cha Aloisiô ngoài Cha sở và Cha phó, còn có một số Cha trong hạt và các Cha Dòng Phanxicô..

Thánh lễ đã diễn ra sốt sắng, trang nghiêm, với nghi thức ban Phép Thêm sức sau phần giảng lễ của Đức Cha, gồm các phần chính: Các em thắp nến và tuyên xưng Đức tin – Đức Cha đặt tay cầu nguyện xin Chúa Thánh Thần ngự xuống trong tâm hồn các em – Đức Cha xức dầu thánh trên trán ghi ấn tín ơn Chúa Thánh Thần.

---

—————————–

Theo dòng lịch sử, Giáo xứ Kleng, thị trấn Sa Thầy, huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum nằm trong vùng truyền giáo cho cư dân Jrai Arâp ở phía Tây Thành phố Kon Tum, do các Thừa sai khởi xướng với cứ điểm truyền giáo Plei Chư từ năm 1851. Tuy nhiên công việc không tiến triển cho mãi đến thập niên 30, 40 của thế kỷ XX, Tin Mừng mới được loan báo đến vùng này với việc đón nhận đức tin của các làng Plei Kơbey (năm 1934), Plei Pơđư (năm 1940)…

Ngày Chức Việc Vùng Kon Tum 2024

18-07-2024

Ngày 15 tháng 07, Giáo hội Việt Nam mừng kính Thánh Anrê Nguyễn Kim Thông (Năm Thuông), trùm cả, tử đạo, cũng là Quan Thầy của quý thành viên Hội đồng Mục vụ Giáo xứ (HĐMVGX), hay còn gọi là quý Chức việc trong toàn giáo phận Kon Tum. 

Quý Chức việc vùng Kon Tum, với hơn 300 thành viên đã qui tụ về nhà thờ giáo xứ Tân Hương (Tp. Kon Tum) để gặp gỡ, trao đổi, cùng nhau sinh hoạt và dâng Thánh lễ tạ ơn mừng bổn mạng.

Sau khi được đón tiếp, ghi danh và nhận tài liệu, vào lúc 8 giờ, tất cả vào nhà thờ để bắt đầu buổi sinh hoạt. Cha phụ trách Chức việc vùng Kon Tum Gioan Nguyễn Đức Hòa (CM) đã khai mạc với kinh cầu Chúa Thánh Thần và lời nguyện mở đầu. Ngoài Cha Gioan Nguyễn Đức Hòa còn có sự hiện hiện đồng hành của Cha phụ tá Giuse Đinh Văn Vinh (CM).

Cha phụ trách đã chia sẻ đề tài: Người giáo dân hiệp hành trong công việc Truyền Giáo. Từ trích dẫn Sắc lệnh về hoạt động truyền giáo của Công đồng Vatican II: “Giáo dân phải hợp tác vào công cuộc truyền giáo của Hội Thánh; là những chứng nhân và đồng thời là những công cụ sống động, họ chia sẻ sứ mạng cứu rỗi của Hội Thánh” (AG số 41), và lời của Đức Thánh Cha Phanxicô quả quyết với dân Thiên Chúa: “Không có sự phân công trách nhiệm cho những người này là rao giảng Tin Mừng bằng cách này hay cách khác, và những người kia thì im lặng, an phận trong số phận của mình; cũng không có những người này thì hoạt động tích cực và những người kia thì không” (ĐTC Phanxicô – Giáo lý về loan báo Tin Mừng 2023), Cha thuyết trình đã gợi lên các đề tài để mỗi người tự tra vấn và trả lời: Người Chức việc đã làm gì, đã sống như thế nào để góp phần truyền giáo, trước hết trong gia đình mình, rồi đến bổn phận trách nhiệm đối với giáo xứ, và đến với anh chị em ở bên ngoài giáo xứ.

Quý chức đã thảo luận tại chỗ và nêu lên ý kiến của mình. Cha phụ trách đã đúc kết từng vấn đề:

– Ý thức của người giáo dân về nhiệm vụ loan báo yêu mến sứ vụ Truyền Giáo. Gia đình là môi trường quan tâm trước hết để sống và loan báo Tin Mừng.

– Giữa cuộc sống tục hóa và nhiều cám dỗ, người Chức việc cần tìm cách hun đúc tinh thần Truyền Giáo và yêu mến các linh hồn qua Lời Chúa và Bí tích Thánh Thể. Đời sống phụng vụ sốt mến đóng vai trò then chốt để loan báo Tin Mừng.

– Kiến tạo được những cuộc gặp gỡ với Đức Kitô trong cuộc sống thường ngày qua phục vụ quảng đại tại giáo xứ, chia sẻ đức tin và bác ái với anh chị em lương dân cũng như những người nghèo khổ.

Sau giờ thảo luận, đại diện các giáo xứ đã họp nhau để bầu Ban điều hành HĐMV Miền Kon Tum nhiệm kỳ 2024-2028, với 5 thành viên đến từ các giáo xứ: Tân Phú, Tân Điền, Phương Hòa, Võ Lâm và Phương Nghĩa.

Đến 10 giờ 30, thánh lễ mừng kính thánh Anrê Nguyễn Kim Thông được cử hành do Đức Cha Aloisiô Nguyễn Hùng Vị, Giám mục giáo phận Kon Tum chủ tế; Cha Tổng đại diện Giuse Đỗ Hiệu, quý Cha phụ trách Chức việc và quý Cha đồng tế.

“Ban Chức việc trong HĐMV các giáo xứ, các giáo họ là cánh tay nối dài của các Cha xứ và cũng tham gia vào việc quản trị giáo hội địa phương là các giáo xứ, giáo họ. Hôm nay mừng bổn mạng của Ban Chức việc với thánh quan thầy là thánh Anrê Nguyễn Kim Thông (Năm Thuông). Thánh Anrê Kim Thông cũng là một chức việc, là một ông Câu và đã lo lắng cho giáo đoàn của mình vào thời đạo bị cấm cách. Thánh Anrê Kim Thông đã sống cho đức tin và làm chứng cho Chúa và chết cũng vì đức tin trên con đường đi lưu đày”. Đức Cha Aloisiô đã mở đầu thánh lễ bằng những lời trên, và mời gọi cộng đoàn dâng thánh lễ sốt sắng, để nhờ lời chuyển cầu của thánh Anrê Kim Thông, xin Chúa cho tất cả các anh chị em làm việc trong các HĐMV các giáo xứ, các giáo họ biết noi gương hăng say phục vụ cho cộng đoàn dân Chúa mỗi ngày một thêm thăng tiến.

Thánh Lễ Thêm Sức Đầu Tiên Tại Giáo Họ Kbang

16-07-2024

Vào lúc 9 giờ 30 Thứ Bảy ngày13/07/2024, cộng đoàn dân Chúa hai giáo họ Kbang và Sơn Lang vui mừng chào đón Đức Cha Aloisiô Nguyễn Hùng Vị, Giám mục giáo phận Kon Tum đến thăm mục vụ, chủ tế thánh lễ tạ ơn và ban Bí tích Thêm sức cho 34 em thiếu nhi, tại nhà nguyện giáo họ Kbang (tổ dân phố 10, thị trấn Kbang, huyện Kbang, tỉnh Gia Lai).

Đây là lần đầu tiên có thánh lễ ban Bí tích Thêm sức tại giáo điểm này.

Cùng hiện diện cử hành thánh lễ với Đức Cha Aloisiô có Cha G.B Trần Quang Truyền, chính xứ An Khê kiêm Hạt trưởng An Khê; Cha Giuse Mai Văn Lương, đặc trách hai giáo họ biệt lập Kbang và Sơn Lang, quý Cha đồng tế và thầy Phó tế phụ lễ. Hiệp dâng thánh lễ có quý phụ huynh, cha mẹ đỡ đầu của các em chuẩn bị lãnh nhận hồng ân Chúa Thánh Thần và giáo dân thuộc hai giáo họ.

Trước khi bước vào thánh lễ, Cha Giuse Mai Văn Lương đã có lời chào mừng Đức Cha giáo phận, quý Cha, quý ân thân nhân, quý khách và mọi thành phần dân Chúa. Cha Giuse điểm qua một vài nét về hai giáo họ thuộc huyện Kbang xưa nay được gọi là “vùng trắng” Công giáo, nhưng nhờ ơn Chúa và sự kiên trì sống đạo của các vị mục tử và giáo dân, đến nay đã có địa điểm nhà nguyện để cử hành thánh lễ và sinh hoạt mục vụ. Đặc biệt hôm nay vui mừng có Đức Cha đến dâng thánh lễ tạ ơn và ban Bí tích Thêm sức.

Ngày Chức Việc Vùng Gia Lai 2024

 

14-07-2024

Hiệp ý cùng Giáo Hội Việt Nam mừng kính Thánh Anrê Nguyễn Kim Thông, trùm họ, tử đạo (chính lễ ngày 15/07), bổn mạng của Hội Chức Việc (HĐMV) giáo phận Kon Tum, quý Chức Việc Vùng Gia Lai đã tổ chức ngày họp mặt truyền thống tại giáo xứ Hòa Bình, giáo hạt Pleiku vào Thứ Năm 11/07/2024.

Buổi họp mặt diễn ra trọn buổi sáng qui tụ hơn 1.000 quý chức việc gồm nam – nữ, Kinh – Sắc tộc, lớn tuổi cũng như trẻ tuổi trong các HĐMVGX đến từ 54 giáo xứ, giáo họ trong 7 giáo hạt của vùng Gia Lai.

Cha Micae Trần Phúc Ca, SVD phụ trách Chức việc Vùng Gia Lai đã chủ sự đọc kinh – cầu nguyện khai mạc và hướng dẫn quý chức học hỏi, suy tư chủ đề: Tham gia – Sứ vụ là căn tính của Hội đồng Mục vụ. Cụ thể các thành viên HĐMVGX tìm hiểu và đào sâu chung quanh 4 đề tài, đi từ vấn đề căn bản đến những vấn đề thiết thực hơn:

1. Chủ đề năm mục vụ 2024 là gi?

2. Nền tảng của HĐMV tham gia đời sống Giáo Hội là gì?

3. HĐMV tham gia đời sống Giáo Hội có tầm quan trọng như thế nào?

4. HĐGMVN mời gọi anh chị em HĐMV tham gia xây dựng Giáo Hội như thế nào?

Các quý chức dành nhiều thời gian để thảo luận, trao đổi các đề tài trước sự hiện diện chủ tọa của Cha đặc trách Micae và Cha G.B Nguyễn Đình Ngọc Huy, chính xứ Hòa Bình. Mỗi giáo hạt có 1-2 giáo xứ đại diện trình bày ý kiến thảo thuận và các ý kiến đã bổ túc cho nhau cho thấy vai trò quan trọng của HĐMVGX là cộng tác với Cha sở, là cánh tay nối dài của Cha sở nhằm điều hành giáo xứ và thúc đẩy mọi hoạt động mục vụ trong giáo xứ. Cuộc sống ngày càng tiến triển, những đòi hỏi trong xã hội và trong giáo xứ ngày càng nhiều, chính vì thế quý chức việc ngoài những tiêu chuẩn về đạo đức và uy tín, cũng cần phải có một ít kiến thức và đôi chút kinh nghiệm để có thể làm việc hiệu quả. Năm mục vụ 2024, HĐGMVN mời gọi các thành viên HĐMVGX tiếp tục sống tình hiệp thông và tích cực tham gia đời sống Giáo Hội, nhất là sống đạo tại giáo xứ của mình.

Thánh Lễ Tạ Ơn Mừng Ngân Khánh Linh Mục (1999 – 2024) – Cha Phanxicô Xaviê Lê Tiên

 

08-07-2024

Trong tâm tình tạ ơn Thiên Chúa nhân dịp kỷ niệm 25 năm Hồng Ân Linh Mục, Cha Phanxicô Xaviê Lê Tiên, chánh xứ Đăk Giấc, Quản hạt Đăk Mót đã chủ tế thánh lễ tạ ơn vào lúc 9 giờ ngày 06/07/2024 tại nhà thờ Đăk Giấc. Ngày Cha thực sự lãnh nhận thiên chức linh mục là ngày 14/04/1999, nhưng vì nhiều lý do đến hôm nay mới tổ chức thánh lễ tạ ơn này.

Hiện diện đồng tế có Cha Giuse Đỗ Hiệu – Tổng đại diện giáo phận Kon Tum, Cha Luy Gonzaga Nguyễn Quang Vinh, Đại diện Giám mục vùng Gia Lai, quý Cha hạt trưởng, quý Cha đồng tế. Hiệp thông trong thánh lễ có quý nữ tu, quý thầy, quý ân thân nhân, quý khách mời và đông dảo giáo dân giáo xứ Đăk Giấc và các giáo xứ bạn.

Mở lời khi bước vào thánh lễ, Cha Phanxicô Xaviê đã mời gọi cộng đoàn cùng với ngài dâng tâm tình tạ ơn Thiên Chúa là Đấng giàu lòng thương xót, khi Chúa đã đón nhận ngài vào hàng tư tế thừa tác vào lúc đã lớn tuổi và bất xứng. Tạ ơn Chúa vì trong suốt quãng đời 25 năm linh mục, Chúa đã ban tặng bao nhiêu ân phúc qua lời cầu nguyện và vòng tay nâng đỡ của các giám mục, các linh mục, tu sĩ, ân nhân, giáo dân, đặc biệt là sự cộng tác của nhiều cá nhân và người thân. Trong nghi thức sám hối của thánh lễ, Cha Phanxicô Xaviê xin Chúa tha thứ cho những tội lỗi, những thiếu sót do không chu toàn sứ vụ Chúa đã trao ban, đồng thời cũng xin cộng đoàn tha thứ những lầm lỗi, chắc chắn trong suốt 25 năm trong chức linh mục ngài đã nhiều lần xúc phạm và làm tổn thương anh chị em trong cộng đoàn, bằng những lời nói và hành động không xứng hợp trong vai trò của người mục tử.