Tôi chịu ơn sách vở thật nhiều, nhờ sách vở mà đời sống tôi thành ra súc tích, khác hơn cuộc đời cơm áo............Những cơn bão của đời là để chứng nghiệm sức mạnh của chiếc neo của ta............Hãy cẩn thận lưỡi, vì đó là một chỗ ướt dễ trượt............Tình bạn là một thứ tình cảm êm dịu, đủ sức tô bồi cho đời người được sung sướng và có đạo đức............Kỹ nghệ giải trí ngày nay chú trọng vào ô nhiễm của các dòng sông nhiều hơn là ô nhiễm chính nó đưa vào tư duy của con người............Nếu bạn muốn cảm thấy giàu có, hãy đếm tất cả những gì bạn có mà tiền bạc không mua được............

Thứ Bảy, 28 tháng 5, 2011

GIỮA MÙA SEN


(Bài đạt giải nhất về Văn - cuộc thi xướng hoạ "SEN GIỮA LẦY")
Lưu Minh Gian


Viết tặng K.G.

và những bạn trẻ đoan hứa khiết tịnh trước hôn nhân

Nắm chặt trong tay xâu chuỗi Mân Côi, Sen cứ mải miết dõi về hướng sông lớn. Đó là con sông chính nối liền giáo họ của Sen với nhà thờ xứ và với thế giới bên ngoài. Trên dòng sông ấy, một người đã đến và đã đi.

Sen lặng người nhìn chiếc đò dần dần trôi xa. Màn sương chiều mỏng mảnh giăng giăng trên mặt sông. Nước triều đang mùa dâng cao, con nước phủ ngập cả đôi bờ lau trắng. Điều gì đó trong lòng Sen cũng đang dâng ngập như con nước muốn tràn bờ. Chút gì lãng đãng buâng khuâng...

Chiếc đò xa khuất tự bao giờ. Mặt nước xáo động lại trở về với trạng thái bình lặng. Bầu trời chiều ửng đỏ in bóng trên mặt sông. Sen nhìn thấy khuôn mặt mình in lờ mờ trên mặt nước... Đôi khi, để hiểu được con người thật của mình, người ta cần một tấm gương. Gương càng trong càng dễ giúp người ta nhìn thấy mình.

1.

Đi chợ về đến ngõ, Sen thoáng thấy giữa khoảng sân nhà mình có bóng một người đang chờ đợi. Nghĩ là Hưng lại đến tìm mình, Sen đi vòng qua hàng rào để vào nhà theo ngõ sau. Đã mấy tuần nay nàng tránh mặt Hưng.

Sen quen Hưng qua những lần chat trên mạng. Hưng là đứa con trai của thành phố, đẹp trai, lịch lãm, có học thức, lại có duyên ăn nói. Thế nên ngay ở lần đầu tiên về ra mắt, Hưng đã rất được lòng bố mẹ Sen. Ở quê, đâu phải ai cũng có cơ hội tìm được một chàng rể học đại học! Chuyện tình của Sen và Hưng được cả gia đình hết lòng ủng hộ. Mọi chuyện thật êm xuôi dễ dàng, cho đến buổi chiều hôm ấy... 

Hôm ấy Hưng đến nhà xin phép để đưa Sen lên phố chơi. Sắp vào mùa Giáng Sinh, đường phố được trang hoàng thật rộn ràng đẹp đẽ. Vai sát vai bên Hưng trên đường phố, Sen cứ như người đang lướt đi trong mơ. Lòng nàng đầy ắp những hình ảnh tốt đẹp về một không gian huy hoàng cho ngày cưới của hai người...

Đi chưa được một vòng thì Hưng muốn đưa nàng về để giới thiệu nơi Hưng đang ở trọ. Căn phòng trọ của Hưng là căn phòng của một công tử nhà giàu. Kế bên giường ngủ là chiếc máy vi tính còn mới tinh. Hưng bảo Sen có thể sử dụng máy trong thời gian chờ đợi Hưng đi ra ngoài có chút việc.

Còn lại một mình, nhìn quanh căn phòng nhỏ, lòng Sen lại dâng đầy ắp những hình ảnh thơ mộng về một mái ấm nhỏ bé của hai người. Nàng mơ về một không gian tràn ngập tiếng cười trẻ thơ, mơ về những bữa cơm gia đình đầm ấm...

Sau một hồi mơ mộng, Sen mới bắt đầu ngó đến chiếc máy vi tính. Chiếc máy đã được mở sẵn từ lúc nào. Chỉ vừa chạm tay vào con chuột, nàng giật mình khi trên màn hình bất ngờ xuất hiện hình ảnh hai người trong trang phục của E-đam E-va đang quằn quại quấn lấy nhau. Tấm hình to đập vào mắt Sen. Bất ngờ thảng thốt, Sen len lén đưa mắt nhìn quanh như sợ bị ai bắt gặp... Rồi theo một thôi thúc kỳ lạ, nàng lại đưa tay vào con chuột. Click. Click. Sau mỗi cú click chuột, một tấm hình khác lại hiện ra. Tất cả trụi trần và nóng bỏng. Sen nghe máu nóng trong người mình như dồn lại. Bàn tay click chuột run run. Không thể cưỡng lại được sự tò mò mãnh liệt trước những điều mới mẻ, Sen lại click, click, click...

Một hơi thở nóng hổi phả vào gáy làm Sen giật mình. Nàng chưa kịp có phản ứng gì thì một đôi bàn tay đã vòng qua siết chặt lấy nàng từ phía sau. Là Hưng. Tai nàng ù lên trước những lời thì thầm. Cả người nàng như thất thần tê dại. Nàng quay mặt lại để tìm khuôn mặt Hưng. Mũi chạm mũi, môi chạm môi...

Rồi bất thần chạm vào đôi mắt Hưng, Sen rùng mình khiếp hãi. Trong đôi mắt lờ đờ là những đường gân máu đỏ ngầu. Đôi mắt ánh lên những tia hoang dại của một con dã thú sắp vồ mồi.

Sen hốt hoảng thét lên, rồi đẩy mạnh Hưng ra. Bị bất ngờ, Hưng ngã nhoài trên nền đất. Sen run rẩy chạy băng ra khỏi phòng. Đường phố đang hồi nhộn nhịp. Vẫn còn đâu đó vài tia nắng chiều sót lại trên nền trời xanh thẳm...
2.

Ngày hôm ấy, Sen cho anh chàng chờ hơn một tiếng đồng hồ ở ngoài sân. Tới khi mở cửa, nàng bất ngờ vì gặp phải một khuôn mặt lạ hoắc. Lại là khuôn mặt trắng trẻo của một chàng công tử... nhưng không phải là Hưng. Chàng trai tươi cười:

– Xin lỗi, cho tôi hỏi, đây có phải là nhà của ông Trùm?

– Dạ... phải, anh là ai... muốn tìm bố tôi có chuyện gì?

– Tôi là sinh viên đến đây để thực tập...

– Tôi... xin lỗi... anh đợi có lâu không?

Chàng trai cười thật tươi:

– Không, không lâu... tôi mới xuống xe, rồi lại đi đò đến đây. Nãy giờ có cơ hội thơ thẩn để hít thở không khí trong lành của làng quê, tôi thích lắm...

Bố Sen bảo chàng trai về đây để dạy học cho những đứa trẻ nghèo trong vùng. Sáng sáng, ông lấy xuồng đưa chàng trai đi vào tận những kinh vùng sâu, đến chiều tối mới lại đưa chàng về nhà. Sen ngạc nhiên vì thái độ tôn trọng khác thường mà bố dành cho chàng sinh viên thực tập. Sen cũng thấy lạ vì cung cách đạo mạo trầm lặng của chàng sinh viên. Trông người thì rõ là dân phố, nhưng lại rất háo hức nghe về chuyện của những người nghèo ở thôn quê, chuyện của những trẻ em bị bỏ rơi, chuyện của những con người không được học hành...

Dù sao đi nữa, Sen không có nhiều cơ hội để gặp gỡ chàng trai. Đúng ra, nàng hay tìm cách lánh mặt chàng. Có vẻ lạ lùng, nhưng từ khi lờ mờ hiểu ra điều mà Hưng đã dàn xếp để chào đón mình trong căn phòng trọ buổi chiều hôm ấy, Sen đâm ra giận dỗi và nghi ngờ những người đàn ông mặt mũi trắng trẻo và miệng lưỡi ngon ngọt. Nàng nghi ngờ cả những khi chàng trai chỉ lịch sự mỉm cười thân thiện với mình. Sự có mặt của chàng trai trong nhà khiến nàng nghĩ đến Hưng...

3.

Sáng hôm ấy, bố Sen có việc đột xuất phải đi lên huyện. Trước khi đi, ông bảo Sen giúp ông đưa chàng trai vào vùng sâu. Sáng hôm ấy... mọi thứ cứ như một cuốn phim trôi qua trước mắt Sen. Sen được chứng kiến bao điều mới mẻ và lạ lẫm.

Nơi xuồng họ cập bến là một khoảng đất trống nằm trên bờ kinh. Lớp học là một căn chòi trống được dựng lên bởi những cây cột tràm, được che chắn bởi những tán lá dừa nước. Căn chòi đầy ắp cả người lớn lẫn trẻ con. Chàng trai vừa bước vào chòi thì đám nhóc đã nhao nhao vồ vập: Ông thầy... Ông thầy... Sau một hồi giành nhau cái balô nho nhỏ của chàng, cuối cùng đám nhóc lôi ra một chiếc kèn Harmonica, một quyển Kinh Thánh, mấy cây bút chì và vài cuốn tập...

Buổi học mở đầu bằng tiết mục thổi Harmonica. Chàng trai thổi những bài thánh ca quen thuộc mà giáo họ của Sen hay hát trong những dịp lễ Chúa nhật. Mọi người thích thú lẩm nhẩm hát theo... Sen ngạc nhiên khi thấy người ta đón chàng trai như đón một người bạn đã thân thiết từ bao giờ. Sen cũng ngạc nhiên khi thấy từ lúc bước vào nơi của những người nghèo chàng trai dường như đã biến thành một con người khác. Ngồi trước những cặp mắt đang chăm chú nhìn mình, chàng trai không còn là con người ngại ngùng trầm lặng. Sen bị thu hút bởi cách chàng trai nói chuyện và cười đùa với mọi người, bởi cách chàng dạy dỗ cho những đứa trẻ đen nhẻm bẩn thỉu, bởi cách chàng chăm chú lắng nghe những câu chuyện kể không đầu không đuôi của mấy bà nhà quê... Sen bị hút bởi tiếng cười trong veo lạ lùng của chàng trai hòa trong tiếng cười thỏa thích của những người dân quê chân chất.

Nàng nhận ra một điều đơn giản: chàng trai là người tốt bụng. Nhưng chàng đến đây để làm gì? Chàng tìm gì nơi đây? Chàng tìm gì nơi những con người cơm ăn không đủ no áo mặc không đủ ấm này? Chàng vui gì nơi những con người nghèo khổ thất học này? Tự mình, Sen biết chẳng bao giờ mình có thể trả lời được những thắc mắc ấy...

4.

Trên đường về, chàng trai xin Sen dạy cho mình lái xuồng. Sau một hồi lập bập, cuối cùng chàng trai cũng có thể làm cho chiếc xuồng chạy êm trên mặt nước. Ngồi một mình không biết làm gì, tự dưng Sen thấy mình thừa thãi bối rối. Sau một hồi lặng lẽ, Sen lại thả hồn mình vào những mơ mộng lãng đãng. Chàng trai lại khiến nàng nhớ đến Hưng...

Sen tự hỏi không biết bây giờ Hưng thế nào. Đã hơn hai tuần lễ trôi qua, vậy mà tất cả những hình ảnh của buổi chiều hôm ấy như vẫn còn mới nguyên trong Sen. Chúng như đã trở thành một phần trong tâm trí nàng, trong những lần lãng đãng mơ mộng, và cả trong những giấc mơ. Nàng bỗng nhận ra rằng có những điều chỉ cần được một lần đi vào tâm trí con người, là dấu ấn chúng đọng lại sẽ chẳng bao giờ phai nhòa. Tâm trí nàng như một tờ giấy trắng đã bị nhuốm bẩn bởi những dấu chân đen... Không biết đã bao lần Sen hồi tưởng lại hình ảnh cô bé ngu ngơ với những cái click chuột, hình ảnh từ chiếc máy vi tính, hình ảnh Hưng nằm chỏng chơ ngơ ngác sau khi bị nàng xô ngã... Nghĩ lại những điều ấy, nàng vẫn thấy mình còn nóng bừng cả mặt. Sen thấy ngượng với Hưng và ngượng với chính mình.

Dù sao đi nữa, Sen vẫn thấy mình thật may mắn khi tránh được những gì có thể xảy ra sau đó. Nàng quả thật sợ mất Hưng, nhưng nàng còn sợ hơn nữa nếu mình đánh mất điều gì đó quý giá nhất của một con người. Trong con người, có những điều thật sự quý giá mà mỏng mảnh biết bao. Chỉ cần một cái buông tay vô tâm, người ta sẽ dễ dàng làm vỡ nát nhiều thứ.

Nếu buổi chiều hôm ấy nàng buông thõng mình trong vòng tay của Hưng, mọi chuyện sẽ ra sao nhỉ?... Nàng nhớ đến cô Tư, người lặng lẽ sống bên mép làng, suốt đời mang theo nơi mình tội danh không chồng mà có chửa. Nàng mường tượng đến những lời xầm xì của các bà mẹ bên hông nhà thờ sau những giờ kinh chiều. Nàng tưởng tượng đến ánh mắt nguýt dài đầy dè bĩu của bà con trong xứ đạo. Nàng nghĩ đến ba mình, nghĩ đến danh giá của gia đình ông Trùm... Bao giá trị truyền thống của xứ đạo mà những người trẻ như nàng phải gìn giữ, là những khuôn phép gò ép hay là những giá trị đạo đức giúp người ta sống là người hơn?...

Cũng có lúc nàng đã nghĩ rằng, nếu chuyện có lỡ xảy ra, có thể nàng và Hưng sẽ tìm được một cách giải quyết gọn gàng trên phố, như đôi lần nàng đã nghe ai đó trong nhóm bạn của Hưng nói bóng gió. Mọi chuyện sẽ êm xuôi sau một chuyến đi phố... Nhưng liệu như thế, cuộc đời của nàng sẽ tiếp tục buông xuôi dễ dàng chăng? Liệu lương tâm nàng có im lặng dễ dàng chăng? Liệu nàng có thể tha thứ cho mình chăng?...

5.

Những cái lúc lắc của chiếc xuồng kéo Sen trở về với thực tại. Sen nghĩ về chàng trai đang cùng mình trên chiếc xuồng con giữa khoảng đồng không mênh mông sông nước. Giữa họ đã luôn có một khoảng cách vô hình, khoảng cách tưởng là mỏng manh nhưng dường như bất khả vượt qua. Sen nghĩ về đôi mắt trong veo, nghĩ về giọng cười trong veo của chàng trai. Đối diện với những cái trong veo ấy, tự dưng nàng thấy mình đục và bẩn quá. Nàng không biết chàng trai nghĩ gì khi đối diện với nàng, nhưng chắc hẳn nó không đen tối và tội lỗi như những gì cứ ám ảnh tâm trí nàng trong suốt những ngày qua.

Bỗng dưng Sen nghe tiếng chàng trai kêu lên thích thú: Ô, xem kìa... Hướng về phía chàng trai đang chỉ tay, Sen nhìn thấy cả một cánh đồng sen bát ngát. Thôi chết! Thì ra nãy giờ cứ thả hồn mơ mộng, nàng không nhận ra rằng chàng trai đã lái chiếc xuồng đi lạc đường. Thay vì rẽ theo hướng về nhà, chiếc ghe của họ lại đi thẳng đến đồng sen.

Sen đang vào mùa nở rộ. Cả vùng sen bát ngát trải dài như một tấm thảm hoa khổng lồ lay động trên mặt nước. Chàng trai thích thú cất tiếng cười vang...

Sen nhớ có một lần nàng phụng phịu với bố rằng tại sao ông lại đặt cho nàng cái tên là Sen. Tên gì nghe quê mùa chết đi được! Lần ấy bố lấy xuồng đưa nàng đến cánh đồng này. Bố bảo vì thích những đóa hoa sen, nên ông đã lấy tên ấy mà đặt cho nàng. Những đóa sen tượng trưng cho sự trong trắng. Sen cứ thầm lặng mà sống, nhưng luôn biết cách vươn cao khỏi mặt nước sình lầy. Vươn mình lên cao chính là một thôi thúc tự nhiên âm thầm mà liên lỉ mãnh liệt giữa lòng sen. Rồi ông giải thích: Sen có nghĩa là đẹp. Để minh họa cho điều mình nói, ông cất giọng ngâm nga:

“Trong đầm gì đẹp bằng sen

Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng

Nhị vàng bông trắng lá xanh

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn...”

Sen nhớ hồi ấy bố còn nói rằng những đóa sen cũng là biểu tượng của sự sống. Trên vùng sóng nước long đong chập chờn, những bụi sen vẫn cứ sống và trổ hoa tươi tốt. Trong lòng sen dường như luôn tiềm tàng một nguồn sống dư đầy. Nước dâng đến đâu, những cây sen lại vươn cao đến đó. Vươn lên khỏi lũng sình lầy để đón nắng trời, để gặp gió khơi, để những cánh hoa trắng muốt tinh khôi không bị nhuốm bẩn bởi dòng chảy ô nhiễm...

Chiếc xuồng của họ lờ lững lướt đi vào giữa vườn sen. Những đóa hoa sen gần thật gần, đến độ chỉ cần vươn tay là chạm được. Hương sen thơm ngan ngát. Sắc sen đẹp mặn mà... Sen nhoài người ra khỏi xuồng để với tay hái một đóa hoa sen cạnh mình. Cầm được chiếc hoa trong tay, Sen bất chợt bị mất thăng bằng vì chiếc xuồng chòng chành. Nàng chao qua đảo lại, rồi ngã nhào về phía chàng trai. Có thể là vô tình. Có thể là hữu ý... Chàng trai vội đưa tay đỡ lấy Sen. Khi chiếc thuyền trở lại thăng bằng, Sen thấy mình đã nằm gọn trong vòng tay chàng trai. Nàng nghe cả tiếng con tim mình và con tim của chàng trai đang gióng nhịp dồn dập.

Vội buông vòng tay khỏi Sen, chàng trai ngượng ngùng lí nhí...

– Tôi... xin lỗi...

Ngước nhìn lên, Sen lại một lần nữa nàng chạm vào đôi mắt trong veo. Người ta nói đôi mắt trong veo là cánh cửa sổ dẫn vào một tâm hồn trong veo... Nhìn dáng vẻ lúng túng của chàng trai, Sen lại thấy mình có lỗi. 

Tự dưng Sen hỏi một câu ngớ ngẩn:

– Anh... anh có phải là thầy tu không?

Trước sự ngạc nhiên của Sen, chàng trai gật đầu:

– Phải, phải... tôi là thầy tu. À, nhưng mà tôi phải nói mình là sinh viên thì mới có thể về vùng này để làm việc được... vì lý do an ninh mà. Tôi đến đây với tư cách là một thầy giáo thì mới không bị để ý, mới có tự do để tiếp xúc với bà con...

Sen hiểu điều này. Tự dưng nàng thấy mình ngớ ngẩn ghê khi không nhận ra điều ấy ngay từ đầu. Trước đây, cũng đã có nhiều tu sĩ đến liên hệ với bố nàng để vào làm việc trong vùng sâu cho những bà con nghèo. Họ dừng chân ở nhà nàng như một trạm trung chuyển. Họ phải thật kín đáo để thích nghi với những khó khăn kỳ lạ của hoàn cảnh. Hồi ấy, nàng vẫn thường hay nghe bố chép miệng than cuộc sống này sao mà kỳ lạ. Kỳ lạ ở chỗ những người làm việc tốt thì phải âm thầm ý tứ, còn những kẻ làm bao chuyện động trời thì cứ nghiễm nhiên công khai...

Im lặng một hồi, Sen lại lên tiếng:

– Mà nè, tại sao anh... ơ... thầy lại đi tu?...

Dường như đã qua cơn bối rối, chàng trai cười thật tươi:
– Tại thích.

– Sao lại thích? - Sen nhất định không buông tha.

– Hỏi thế thì thật khó trả lời... Nói sao nhỉ?

Sau một hồi lúng túng chàng trai cũng bắt đầu nói. Chàng nói chàng tin rằng mình được sinh ra để đi tu. Đi tu như là điều đã được chuẩn bị cho chàng từ rất lâu. Đi như có một điều gì đó cứ thôi thúc không ngừng trong lòng chàng. Chàng được sinh ra và lớn lên trong một gia đình công giáo đạo đức, bố chàng đã từng là một chủng sinh phải từ bỏ ước mơ sống đời dâng hiến vì chủng viện bị giải tán trước những đổi thay của thời cuộc. Từ nhỏ, chàng đã được nghe kể nhiều về đời tu, về những sinh hoạt trong tiểu chủng viện, về ước mơ không thành của bố... Chẳng biết tự bao giờ, những điều ấy đã trở nên một phần ước mơ của chàng. Dâng hiến cả cuộc đời để sống ơn gọi tu trì trở nên một ước mơ vừa tự nhiên vừa linh thánh. Ước mơ ấy được nuôi dưỡng từ những giờ kinh tối của gia đình, từ những buổi lễ của xứ đạo, từ những giá trị truyền thống mà người công giáo gìn giữ...

Rồi chàng trai kết luận: có những giá trị đẹp được bén rễ từ rất sâu trong con người. Những giá trị ấy là âm thầm vô hình, nhưng luôn có sức mạnh rõ nét chi phối những chọn lựa và cung cách sống của một con người.

Sen hiểu điều ấy. Sen nhớ đến thời khắc mình vùng vẫy ra khỏi vòng tay của Hưng. Như có một luồng sức mạnh vô hình nào đó từ rất sâu trong con người nàng bừng lên. Sức mạnh ẩy giúp nàng vượt thắng những đòi hỏi của con người xác thịt. Sức mạnh ấy đẩy nàng vượt ra khỏi tình trạng thụ động khờ khạo. Sức mạnh ấy bỗng dưng bùng phát đẩy nàng vượt lên cao...

Sau một hồi lâu, Sen lại thắc mắc:

– Hồi giờ thầy... có người yêu chưa? Bộ thầy không biết yêu hay sao mà đi tu?

Chàng trai ngạc nhiên:

– Sao lại không biết yêu...

– À, ý là bộ thầy chưa bao giờ có tình cảm với ai, chưa từng yêu một người con gái nào? Bộ thầy từ bỏ dễ dàng ước mơ về một mái ấm gia đình hạnh phúc sao? Bộ tình cảm của con người là không tốt sao? Bộ tình yêu là có tội sao?

Sen hỏi một thôi một hồi những câu hỏi khó nghe khiến chàng trai phải trợn tròn con mắt. Sau một hồi thinh lặng, chàng trai đủng đỉnh đáp:

– Sen có nghe bài hát hày bao giờ chưa nhỉ? - Rồi chàng cất tiếng hát nho nhỏ:
“Chúa không lầm khi Ngài dạy con yêu,

dù đường tình con oan trái nhiều.

Vì Chúa đã biết từ ngàn xưa,

từng giây rung cảm trong lòng

là từng giây hơi thở rực nóng”.

(Chúa Không Lầm - Kim Long)

Không có con người nào chai sạn như sỏi đá, cũng không có con người nào vô tâm như cỏ cây. Con người nào cũng là người được Chúa cho một thân xác bằng thịt và một trái tim bằng thịt. Chúa thật dễ thương khi ban cho thân xác và con tim con người có khả năng rung động và có những tình cảm thật đẹp. Điều quan trọng là con người sống sao với những rung cảm ấy để còn được xứng đáng với ân huệ mà Chúa ban, phải không? Đi tu cũng là một cách lựa chọn để đáp trả lại ân huệ ấy mà.

Điều chàng trai nói làm Sen suy nghĩ về những gì đang diễn ra giữa lòng mình trong thời gian qua. Tất cả những biến động ồn ào cứ gầm gào trong nàng như thể con nước đang chực tràn bờ. Những biến động mới mẻ mà đen đủi. Nàng nhận ra sự giằng co ngay trong chính con người mình giữa một bên là những mời gọi tội lỗi và bên kia là những khao khát vươn lên. Có lúc Sen thấy mình nhỏ bé như một chiếc thuyền con giữa chênh chao sông nước, luôn có thể bị chìm đắm bất cứ lúc nào...

Nàng lặng yên nhìn chiếc xuồng con lướt đi trên mặt sông. Dòng nước giữa đồng sen bị khuấy động đã ùng ục sủi bọt và trở nên đục ngầu. Chiếc xuồng con vẫn hếch mõm lên trời lướt mình về phía trước ... Đã quen thuộc với vùng sông nước từ nhỏ, nhưng lúc này Sen mới để ý đến sự trái ngược lạ lùng giữa dòng sông và chiếc xuồng con: dòng sông nước bao la luôn biến động, còn chiếc xuồng con thì mỏng manh bé xíu. Tưởng rằng lúc nào chiếc xuồng con cũng có thể bị tràn phủ ngợp chìm bởi con nước, tưởng rằng những rác rưởi ô uế từ dòng sông luôn có thể cuốn trôi và dìm sâu chiếc xuồng con... thế mà chiếc xuồng vẫn cứ lướt đi nhẹ nhàng trên mặt nước. Chỉ cần con người biết điều khiển và làm chủ, mỗi nhịp hướng mình lên cao sẽ là một bước đẩy họ tiến về phía trước.

Lặng yên một hồi, Sen lại lên tiếng:

– Có lẽ như thầy vậy mà hay... Yêu đương bây giờ lằng nhằng quá, tội lỗi quá...

Chàng trai lại cười thật hiền:

– Hình như chỉ có con người mới hay lằng nhằng, chứ tình yêu đâu có lằng nhằng... Yêu nhau đâu có tội. Bởi vì tình yêu có bao giờ là tội đâu. Làm hoen ố tình yêu của mình mới là có tội. Đạp đổ đi tương lai tốt đẹp của tình yêu mình mới là có tội.

Sen nghĩ đến tình yêu của mình. Bây giờ thật sự nàng chẳng biết phải bắt đầu lại từ đâu. Có lẽ nàng sẽ chẳng còn có thể đối diện với Hưng hồn nhiên và trong sáng như thuở ban đầu. Trong tình yêu, họ đã khuấy lên những điều không được phép khuấy động, và tình yêu ấy đã bị nhuốm bẩn bởi nhiều bợn nhơ...

– Thầy ạ, có phải thời buổi bây giờ sống trong sạch là khó lắm không?

– Có lẽ vậy... Tôi đã qua một thời sinh viên, nên tôi hiểu phần nào những khó khăn của việc sống trong sạch giữa một môi trường bị thấm nhiễm bởi quá nhiều tạp chất. Văn minh phố thị mở ra một thế giới bao la cho người trẻ, nhưng cũng đặt ra trên bước đường họ đi bao là cạm bẫy... Trong con người luôn có những góc khuất mỏng manh và dễ bị thương tổn, thế giới hiện đại lắm khi lại đụng chạm và khai thác chính vào những góc khuất ấy. Con người thì yếu mềm như một nhóm rơm khô dễ cháy, mà những mời mọc của thế giới hiện đại thì mạnh mẽ và quyến rũ như những ngọn lửa thiêu...

– Vậy thầy thường làm gì để có thể vượt lên trên những nhếch nhác của cuộc sống và những tạp nhạp của lòng mình? 

Không chần chừ, chàng trai đáp:

– Tôi cầu nguyện. Tôi cầu nguyện nhiều với Mẹ Maria. Giữa cuộc sống có nhiều góc tối, tôi cần một mẫu gương thật trong, thật sáng và thật đẹp để soi mình. Trước Mẹ, tôi thấy lòng mình luôn trầm lặng và bình an. Tôi thích những lời nguyện đơn sơ mà sâu lắng của lời kinh Kính Mừng: Thánh Maria Đức Mẹ Chúa Trời, cầu cho chúng con là kẻ có tội, bây giờ và trong giờ lâm tử... Lời kinh ấy vừa là lời nhắc nhở tôi về thân phận con người của mình, đồng thời vừa là lời nhắc nhở về cuộc chiến liên lỉ để vươn mình lên cao...

Chiều lặng im. Bóng nắng mênh mông dát vàng trên cả cánh đồng. Gió nhẹ đưa những tán lá sen như thì thào vẫy gọi. Những búp sen đong đưa la đà trên mặt nước. Hương sen vẫn thoang thoảng ngát thơm...

6.

Hai tuần sau chàng trai lên đường. Sen thấy má mình cũng nóng hổi trước những giọt nước mắt chia tay của bà con. Một tháng nơi này, có lẽ chàng trai đã không làm được nhiều điều... nhưng chàng đã khơi dậy được nhiều. Từ ngày gặp chàng trai, Sen mới thấy yêu mình hơn. Được nhìn bằng cặp mắt trân trọng, Sen tự nghĩ mình được nhắc nhở phải biết trân trọng mình hơn.  

Sự xuất hiện của chàng trai cũng khiến Sen nhìn lại cuộc đời và lối sống của mình. Chàng trai từ nơi xa xôi đến đây chỉ để làm một chút gì đó cho bà con dân nghèo. Còn nàng, nàng sống cạnh bên họ, chẳng lẽ nàng chẳng thể chia sẻ gì với họ sao? Cuộc sống chung quanh còn biết bao người đang cần mình, có biết bao điều tốt đẹp mình có thể làm cho những người xung quanh... Nàng tin rằng mình luôn có thể làm được điều gì đó đẹp đẹp và hữu ích cho cuộc đời. Đẹp hơn nhiều so với việc chỉ luẩn quẩn trong thế giới nhỏ hẹp của riêng mình. Hữu ích hơn nhiều so với việc chỉ biết giam mình trong những ám ảnh của bao mời gọi ích kỷ và thấp hèn...

Cầm trong tay xâu chuỗi Mân Côi mà chàng trai tặng trước lúc chia tay, Sen tự hứa với lòng mình nhiều điều lắm. Nàng sẽ tập cho mình thói quen tâm sự với Mẹ mỗi tối. Nàng sẽ luôn ngước nhìn lên Mẹ để tìm thấy cho mình con đường đi về vùng trời ánh sáng...

Sẽ có nhiều điều nơi nàng được bắt đầu lại. Và Sen sẽ thực là Sen...

Lưu Minh Gian <giaansj@yahoo.com>
(Trích "SEN GIỮA LẦY", tuyển tập thơ văn, Trăng Thập Tự chủ biên, NXB Phương Đông, trang 75)

SEN GIỮA LẦY - CẢM NHẬN VÀ CHIA SẺ



CẢM NHẬN VÀ CHIA SẺ



LÝ TÂN

“Trong đầm gì đẹp bằng sen,

Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng.

Nhị vàng bông trắng lá xanh,

Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”

Đọc bài thơ “Sen giữa lầy” của linh mục Trăng Thập Tự, ta không khỏi liên tưởng tới bài ca dao ấy. Thế nhưng phải chăng nó lấy cảm hứng từ bài ca dao hay có chút gì khác?

Bùn lầy là nơi chốn dơ bẩn, nhầy nhụa. “Bùn” thường gợi mùi hôi tanh đặc trưng. “Lầy” chỉ trực giác, cái mình nhìn thấy lầy lội, nhớp nhúa, đầy cám dỗ (sa lầy). Cùng một đề tài xưa cũ “Sen trong đầm”, nhưng tác giả đã sáng tạo ra một cách tiếp cận khác, không theo lối mòn, mà vẫn giữ được nguyên nội dung muốn đề cập. Vì thế trong suốt bài thơ chúng ta không thấy nói đến “mùi”, ngay cả mùi hương thơm của hoa sen - một điều gần như bắt buộc trong thơ cũ khi nói về loài hoa này, mà chỉ thấy những hình ảnh trực giác: “thanh thoát”, “trong trắng”, “nở đua chen”… Cách tiếp cận đề tài cũ bằng con đường mới này khá độc đáo, cho thấy bản lĩnh, sự tìm tòi, trải nghiệm cũng như tinh tế của tác giả. Cũng như khi dùng lối thơ đường luật (thất ngôn bát cú) để nói về một thời sự nóng bỏng của thời hiện đại: sự khiết tịnh của bạn trẻ, hẳn tác giả cũng đã đặt niềm tin tưởng vào những đột phá giúp khai mở vấn đề một cách mạnh dạn mà vẫn không kém phần thú vị.

Mở đầu bài thơ, tác giả đưa chúng ta trở về vườn Địa Đàng của thời sáng thế trong Kinh Thánh. Chúng ta tưởng sẽ gặp A-đam E-và đang e thẹn đứng nấp trong một lùm cây nào đó, vì đã trót ăn thứ trái cây bị cấm. Nhưng không, chúng ta vô cùng ngạc nhiên đến phải thốt nên lời khi trước mắt chúng ta hiện ra một “đóa hoa sen” vô cùng thanh khiết, siêu thoát – là biểu tượng cho sự khiết tịnh vô song của một con người, đối lập với tội lỗi ô uế mà ông bà nguyên tổ đã gây nên, làm liên lụy đến cả nhân loại:

Về thăm vườn cũ thuở Ê-đen

Thanh thoát ô kìa một đóa sen.

Sự ngạc nhiên gợi mở cho chúng ta lần giở những trang Kinh Thánh thời sáng tạo. Chúng ta biết A-đam và E-và được Thiên Chúa tạo dựng, yêu thương, cho sống trong cảnh hoan lạc vườn Địa Đàng. Nhưng ông bà nguyên tổ loài người đã phản bội Thiên Chúa, nghe theo lời Con Rắn Già là Ma Quỉ, ăn trái cấm, trở nên sa đọa, mất phúc trường sinh. Khi cơn cám dỗ ập đến, A-đam Evà đã cố chối bỏ thân phận nhân tính đã được tặng ban, để khát mơ trở nên “như những vị thần biết điều thiện điều ác” (St 3,5), được ngang bằng với Thiên Chúa.

Lời hứa ban Đấng Cứu Độ – Tin Mừng đầu tiên – đã lóe sáng ngay sau khi nguyên tổ bất trung với Thiên Chúa: Ngài đã đặt mối thù giữa người đàn bà và Con Rắn là ma quỉ, và cho biết dòng dõi con người sẽ đạp dập đầu Con Rắn (x. St 3,15). Người đàn bà sẽ chiến thắng – tức Đóa hoa sen trong bài thơ, chính là Đức Trinh Nữ Maria.

Giữa bóng đen của tội nguyên tổ, đóa hoa trinh khiết Maria vươn lên có sức lay động, mời gọi, vừa tha thiết, vừa cấp bách. Điệp từ “trong trắng” được lặp lại hai lần thể hiện sự thôi thúc, một sự thôi thúc chân thành:

Trong trắng giữa lầy trong trắng gọi

Đức Maria mời gọi ta điều gì? Là một thiếu nữ bình thường, nết na, đức hạnh như bao thiếu nữ khác trong làng quê Nadarét, Maria đã quyết định giữ mình trinh khiết trọn đời. Khi Sứ thần truyền tin, cô đã thưa: “…tôi không biết đến việc vợ chồng!” (Lc 1,34). Maria trở nên mẫu gương đời sống khiết tịnh.

Nhưng thật lạ lùng, Maria đã được Thiên Chúa sủng ái, trao cho một nhiệm vụ đặc biệt, được chọn làm Mẹ của Đấng Cứu Độ chính là vì, theo lời ngôn sứ Isaia, Thiên Chúa đã muốn Con mình sinh ra bởi một người mẹ đồng trinh (x. Is 7,14). Chúa Quan Phòng đã can thiệp cách kỳ diệu để liên kết hai linh hồn thánh thiện Maria và Giuse trong quan hệ hôn nhân, mặc dầu hai người đã quyết tâm giữ đức trinh khiết trọn đời. Và Mẹ đã sinh Chúa Giêsu là do quyền phép Đức Chúa Thánh Thần. Dù sống trong bậc nào, độc thân đồng trinh hay lập gia đình, Đức Maria cũng là khuôn mẫu sống khiết tịnh, Mẹ đón nhận ơn gọi của mình không mù quáng, cũng không theo cách khiên cưỡng, nhưng với ý thức sáng suốt về nhiệm vụ của mình và tự do quyết định đi theo ý muốn của Thiên Chúa (x.Lc 2,26-38).
Ngày nay, đứng trước những vấn nạn đang đặt ra quanh mình: vấn đề “sống thử”, “góp gạo thổi cơm chung”…, những hành vi như thủ dâm, khiêu dâm, mại dâm, các hành vi đồng tình luyến ái v.v., đòi hỏi các bạn trẻ phải sáng suốt không mù quáng. Họ tự do quyết định đi theo hoặc không đi theo những hành vi đó, những tội phạm đến đức khiết tịnh, vì đã đi ngược lại tự nhiên, mang lại những hậu quả đáng tiếc cho đời sống hiện tại của các bạn trẻ và ảnh hưởng đến tương lai lâu dài không lường hết về vật chất lẫn tinh thần, như dẫn đến hậu quả nạo phá thai, ngộ nhận về tình yêu, hôn nhân bất đắc dĩ v.v. Chúng ta hãy nghe Giáo Hội dạy về vấn đề này: “Khiết tịnh là sự điều hợp thành công tính dục trong con người. Tính dục thực sự nhân bản khi được hòa hợp cách đúng đắn trong liên hệ giữa người với người. Khiết tịnh là một nhân đức luân lý, một ơn lộc của Thiên Chúa, một ân sủng, một hoa trái của Chúa Thánh Thần” (Bản Toát yếu sách giáo lý Hội Thánh Công Giáo, số 488).

Tiếp tục với mạch thơ, cách đối từ đối ý khá chuẩn trong hai câu 3 và 4, cùng với các điệp từ “trong trắng”, “lặng thầm” tạo cho người đọc một chút lắng đọng, suy tư. Không biết trong chuyến hành hương đoan hứa khiết tịnh, các bạn trẻ có di chuyển bằng thuyền (sõng) trên đầm lầy hay không, nhưng hình ảnh những chiếc thuyền nhỏ đang “lặng thầm” rẽ lướt trên đầm lầy, và những người trên thuyền say sưa trầm trồ những đài sen đang khoe thanh sắc, thật sự là một hình ảnh thi vị:

Lặng thầm trên sóng lặng thầm khen

Khi biết “lặng thầm” chiêm ngắm thì “sóng lòng” mới gợn lên những thao thức trăn trở, thay đổi bản thân. Chiêm ngắm ngợi khen Mẹ Maria để thôi thúc trong lòng mình lời gọi mời hãy sống tình yêu đích thực, trong sáng, thánh thiện, biết hy sinh và tôn trọng lẫn nhau, tránh những tệ trạng hiện tại như yêu sớm, yêu thử, tình yêu văn phòng và lối sống chung không lập gia đình, sống chung cùng phái tính… Khi tâm hồn lắng đọng, khi thường xuyên cầu nguyện, xét mình, rèn luyện để làm chủ bản thân, các bạn trẻ mới nhận chân giá trị của khiết tịnh: Khiết tịnh thật cao quý, “không phải là một thứ mốt hủ lậu, khiết tịnh không có hại cho sức khỏe, không làm mất người yêu; giữ gìn khiết tịnh sẽ giúp tôn trọng người yêu cách toàn diện, giúp kiên quyết nói không với mọi cám dỗ tình dục ngược ý Chúa” (x.Tuyên ngôn giữ gìn khiết tịnh trước hôn nhân của một nhóm bạn trẻ gởi đến Đại Hội Dân Chúa 2010).

Gọi mời ai giữ gìn cao quý
Muốn giữ cho được lối sống cao quý, lành mạnh quả thực với sức riêng mình không thể nào giữ nổi, mà cần phải có ơn của Chúa. Một cách thức tốt và hiệu nghiệm là qua Mẹ Maria đến với Chúa Giêsu. Ngợi khen Mẹ và cầu xin Mẹ thương cầu bầu cho chúng ta là những kẻ mọn hèn biết noi gương trong sạch của Mẹ, biết tin tưởng phó thác hoàn toàn vào ân sủng của Thiên Chúa:

Khen ngợi Ai thương đoái mọn hèn

Chúng ta như đang đọc lại lời kinh “Magnificat” của Mẹ:

“Linh hồn tôi ngợi khen Đức Chúa,…

…Phận nữ tỳ hèn mọn, Người đoái thương nhìn tới” (Lc 1, 46-48).

Chính Thiên Chúa đã ban cho Đức Mẹ hồng phúc vô nhiễm nguyên tội. Chính Thiên Chúa mới là Đấng ban ơn cho chúng ta chống chọi lại cơn cám dỗ, hầu giữ mình được trong sạch. Hãy tạ ơn ngợi khen Chúa như Mẹ! Ý thơ chuyển hướng chúng ta nhìn lên Chúa. Chính Thiên Chúa mới là cùng đích cuộc đời. Chính Người mới là Đấng ban ơn cho chúng ta sống cuộc đời có ý nghĩa và có ích.

Hướng tạ ơn Trời chưa nháy mắt

Tạ ơn Trời với một niềm tin tưởng tuyệt đối, không bi quan, thối chí, dù trước mắt có thể đang lắm cảnh “bùn đen” và con đường phía trước còn đang “lầy lội”. Tác giả hoàn toàn tin tưởng vào các bạn trẻ, tuổi trẻ đầy nghị lực và hướng thiện. Nếu các bạn biết đặt trọn niềm tin vào Chúa, biết nhìn lên Mẹ Maria vô nhiễm nguyên tội, biết sống chuyên cần cầu nguyện, năng lãnh nhận các Bí tích, thường xuyên xét mình, thực hành khổ chế tùy theo hoàn cảnh, biết sống tiết độ nhằm để lý trí hướng dẫn các đam mê, thì chẳng bao lâu các bạn cũng sẽ trở nên như những bông hoa đẹp đẽ, rực rỡ…Câu thơ kết đã thổi một luồng sinh khí lạc quan, giúp các bạn trẻ phấn khởi, tự tin hơn trên bước đường chinh phục lời đoan hứa sống khiết tịnh, với hy vọng “trăm hoa đua nở” cùng với “Đóa Hoa Sen Maria”, thành một vườn hoa trinh khiết dâng lên trước tòa Chúa:

Ngoảnh nhìn sen đã nở đua chen.

Dĩ nhiên, vượt lên chính bản thân, “đua chen” với cuộc đời để vươn lên sống tốt, sống đẹp, sống có lý tưởng cao cả, quả là một cuộc chiến đấu cam go. Như loài hoa sen vươn lên giữa chốn bùn lầy, đơm hoa trinh khiết giữa cõi đời ô nhiễm.

Một điều nữa, hoa sen là một bông hoa biểu tượng của Phật Giáo, nên khi dùng hoa sen để nói về lối sống khiết tịnh, bài thơ còn mang sứ điệp rộng mở hơn nhiều, không chỉ mời gọi các bạn trẻ Công giáo đoan hứa sống khiết tịnh, mà còn là lời mời gọi tất cả các bạn khác không cùng tôn giáo hãy cùng nắm tay nhau trong cuộc chiến đấu chống lại cuộc khủng hoảng tiền hôn nhân, mà căn nguyên được xác định là do “các thứ chủ nghĩa duy vật vô thần, chủ nghĩa duy tương đối, chủ nghĩa duy khoái lạc và chủ nghĩa cá nhân” (x.Tuyên ngôn giữ gìn khiết tịnh trước hôn nhân). Đây là cơ hội để các bạn trẻ công giáo nói cho các bạn trẻ khác về đức khiết tịnh Kitô giáo, mà Đức Maria là khuôn mẫu trỗi vượt. Lời nói và thực hành gương sáng của các bạn sẽ góp phần truyền giáo nơi môi trường mình đang sinh sống và học tập.

Với thể thất ngôn bát cú khá chuẩn mực về niêm luật, dồi dào ý tưởng, giàu chất thơ, nhiều đột phá trong cách thể hiện, bài “Sen giữa lầy” đã ẩn chứa được khá nhiều điểm Giáo lý Kinh Thánh về Đức khiết tịnh, cũng như khá nhiều điểm về thực trạng xã hội của các bạn trẻ. Hơn thế nữa, khi làm dậy lên cả một phong trào xướng họa, bài “Sen giữa lầy” đã thực sự góp phần kêu gọi mọi thành phần dân Chúa nỗ lực hơn nữa để đưa thơ ca Công giáo vươn lên xứng tầm trong nền thi ca của dân tộc.

Kon Tum, ngày 12.03.2010
 Lý Tân <lmsonkt@yahoo.com
(Trích "SEN GIỮA LẦY", tuyển tập Thơ Văn, Trăng Thập Tự chủ biên. NXB Phương Đông, trang 155).
--------------------------------------------------------
Bài hoạ:
MẸ MĂNG ĐEN(1)


Chiều nay về với Mẹ Măng-đen

Giữa chốn rừng sâu, dâng đóa sen

Đôi bàn tay cụt, khuôn mặt “xấu”(2)

Nghìn phước tuôn dài, đáng ca khen.

Mẹ chịu thiệt thòi, toàn trinh khiết

Con nhận đầy dư, đủ đớn hèn.

Thân phận mỏng dòn, bao cám dỗ

Quyết giữ tinh tuyền giữa đua chen.


Lý Tân


(Sđd, trang 254)
-----------------------

(1) Tượng đài Đức Mẹ Măng đen thuộc x. Măng-đen,

huyện Kon Plông, Tỉnh Kon Tum.

(2) Tượng Đức Mẹ v. chiến tranh bị lãng quên, vùi lấp:

đôi tay bị gãy (cụt), khuôn mặt biến dạng…

* Để giới thiệu thêm về Đức Mẹ Măng-đen, xin gởi đính

kèm bài viết (từ Vietcatholic) về Thánh lễ kính Đức Mẹ

Măng-đen do ĐGM Kon Tum dâng tại tượng đài ngày

12.12.2009. Chân thành cám ơn.

-----------------------------

+VỀ CUỘC XƯỚNG HOẠ "SEN GIỮA LẦY", mời xem tại link sau:
http://www.dunglac.org/index.php?m=module3&v=chapter&ib=575&ict=8099